Ψευδάργυρος: ο φρουρός του ανοσοποιητικού συστήματος

Ο ψευδάργυρος (Zn) είναι το δεύτερο μέταλλο σε αφθονία στο ανθρώπινο σώμα με αντιφλεγμονώδεις και αντιοξειδωτικές ιδιότητες .

Αποτελεί ένα απαραίτητο ιχνοστοιχείο για τις βασικές κυτταρικές διεργασίες, όπως η κυτταρική αύξηση, η διαφοροποίηση και η επιβίωση.

Ο ρόλος του ψευδαργύρου ως συμπαράγοντα σε περισσότερα από 300 ένζυμα και ως ρυθμιστή πρωτεϊνών, είναι καθοριστικός για την ομαλή λειτουργία των κυττάρων.

Μάλιστα, περίπου 10% των πρωτεϊνών που κωδικοποιούνται από το ανθρώπινο γονίδιο και συμμετέχουν στις κυτταρικές δραστηριότητες, μπορούν να προσδέσουν ψευδάργυρο σε διαφορετικές δομικές περιοχές.

Ο ψευδάργυρος λειτουργεί ως συμπαράγοντας σε πρωτεΐνες και επηρεάζει τις δομικές και καταλυτικές λειτουργίες των ενζύμων και των μεταγραφικών παραγόντων.

Ακόμη, μπορεί να έχει ρόλο ως δεύτερου σηματοδοτικού μορίου σε σηματοδοτικά μονοπάτια του ανοσοποιητικού συστήματος.

Επιπλέον, ο ψευδάργυρος μπορεί να λειτουργήσει ως νευροδιαβιβαστής στην επικοινωνία των νευρώνων, αλλά και ως ρυθμιστής στη δράση ορμονών, αυξητικών παραγόντων, και κιτοκινών μέσω πρόσδεσης του σε αυτά.

Ο ψευδάργυρος έχει σηματοδοτικό ρόλο στη ρύθμιση της αντίδρασης υπερευαισθησίας, δηλαδή ενεργοποιεί την έναρξη της αλλεργικής απόκρισης του ανοσοποιητικού συστήματος.

Ακόμη, ο ψευδάργυρος εμπλέκεται στην ενεργοποίηση των δενδριτικών κυττάρων κατά τη διάρκεια της ανοσολογικής απόκρισης, στην προφλεγμονώδη αντίδραση, στην κυτταρική επιβίωση και την παραγωγή αντισωμάτων.

Ο ψευδάργυρος επιδρά στην απόκριση του ανοσοποιητικού συστήματος σε διάφορες λοιμώξεις.

Τα συμπληρώματα ψευδαργύρου φαίνεται να βελτιώνουν την ανοσία αλλά και τις χρόνιες φλεγμονώδεις απαντήσεις.

Συνεπώς, ο ψευδάργυρος είναι απαραίτητος για την διατήρηση της κυτταρικής ομοιόστασης και λειτουργίας.

Επιπρόσθετα, ο ψευδάργυρος ενεργοποιεί τα Τ-κύτταρα τα οποία δρουν βοηθητικά στα Β-κύτταρα ώστε να προκληθεί η παραγωγή αντισωμάτων και ο θάνατος των παθογόνων- μολυσμένων κυττάρων.

Ο ψευδάργυρος φαίνεται να παίζει ρόλο στην σηματοδότηση της ανάπτυξης και της ωρίμανσης των Β-κυττάρων.

Αυτό σημαίνει ότι συμμετέχει στον έλεγχο της ομοιόστασης και της λειτουργίας των λεμφοκυττάρων.

Ρόλος του ψευδαργύρου σε λοιμώξεις του αναπνευστικού συστήματος

Ο ψευδάργυρος σχετίζεται με την απόκριση του ανοσοποιητικού συστήματος απέναντι σε παθογόνους παράγοντες που προκαλούν διαταραχές στην αναπνευστική λειτουργία (πχ. πνευμονία).

Συγκεκριμένα, φαίνεται να βελτιώνει την λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος με αποτέλεσμα να αυξάνει την αντίσταση σε παθογόνους παράγοντες και να μειώνει τη χρήση και τη διάρκεια της αντιμικροβιακής αγωγής.

Μάλιστα, τα συμπληρώματα ψευδαργύρου ελαττώνουν τη νοσηρότητα και τη θνησιμότητα λόγω πνευμονίας στα ηλικιωμένα άτομα.

Τα συμπληρώματα ψευδαργύρου βελτιώνουν σημαντικά την διάρκεια ζωής αλλά και την ποιότητα ζωής ηλικιωμένων ατόμων με νοσήματα του αναπνευστικού συστήματος.

Η πρόσληψη ψευδαργύρου φαίνεται να μειώνει σημαντικά τον κίνδυνο από λοιμώξεις και συνεπώς, συμβάλλει στη μείωση του αριθμού και τη διάρκειας των επεισοδίων της πνευμονίας, καθώς επίσης, του αριθμού των αντιβιοτικών και της διάρκειας λήψης τους λόγω της ασθένειας.

Τα συμπληρώματα ψευδαργύρου παίζουν σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη του ατοπικού άσθματος.

Συγκεκριμένα, επηρεάζοντας ρυθμιστικούς παράγοντες της ανοσολογικής αντίδρασης (ιντερφερόνες, ιντερλευκίνες, Τ-λεμφοκύτταρα) και μειώνοντας το οξειδωτικό stress, βελτιώνουν το ατοπικό άσθμα.

Ο ψευδάργυρος συμβάλει στην αποτελεσματική ύφεση της σοβαρότητας και της διάρκειας των συμπτωμάτων του κρυολογήματος από ιούς (πχ. rhinovirus, coronavirus, adenovirus), καθώς μειώνει την ενεργοποίηση των παραγόντων φλεγμονής (μονοκύτταρα- μακροφάγα) αλλά και το οξειδωτικό stress.

Βιταμίνη Β1 και Βιταμίνη Β6: Δράση στο ανοσοποιητικό σύστημα

Οι βιταμίνες αποτελούν μικρά βιολογικά μόρια τα οποία είναι απαραίτητα σε μικρές ποσότητες στη διατροφή.

Οι βιταμίνες Β1 και Β6 ανήκουν στις υδατοδιαλυτές βιταμίνες, στο σύμπλεγμα της βιταμίνης Β, και ως συνένζυμα συμμετέχουν στις μεταβολικές διεργασίες του οργανισμού.

Οι βιταμίνες αυτές παίζουν σημαντικό ρόλο στην διατήρηση της ομοιόστασης του ανοσοποιητικού συστήματος.

Η βιταμίνη Β1 ή θειαμίνη λειτουργεί ως συνένζυμο για την παραγωγή ενέργειας στις κυτταρικές μεταβολικές αντιδράσεις των υδατανθράκων και των πρωτεϊνών, καθώς επίσης ως πρόδρομη μορφή για την παραγωγή άλλων συνενζύμων.

Αυτό σημαίνει ότι σχετίζεται με την λειτουργική ρύθμιση των κυττάρων του ανοσοποιητικού συστήματος (ανοσομεταβολισμός).

Επιπλέον, η θειαμίνη συμμετέχει στη σύνθεση των νευροδιαβιβαστών του κεντρικού νευρικού συστήματος, στην διάδοση των νευρικών παλμών και στη διατήρηση του καλύμματος μυελίνης του νευράξονα.

Με αυτόν τον τρόπο επηρεάζει τη νευρωνική επικοινωνία, τα μεμβρανικά δυναμικά καθώς και τη σηματοδότηση των λειτουργιών των κυττάρων και των ιστών.

Η βιταμίνη Β1 έχει δράση στη διαδικασία της απόπτωσης, μία διεργασία προγραμματισμένου κυτταρικού θανάτου που αποτελεί μέρος της ανοσοποιητικής απόκρισης.

Επίσης, διαθέτοντας αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες, αναστέλλει το οξειδωτικό stress που ενεργοποιεί τους παράγοντες φλεγμονής και την δραστικότητα κυτταροτοξικών κυττάρων του ανοσοποιητικού.

Η βιταμίνη Β6 ή πυριδοξίνη λειτουργεί ως συνένζυμο σε περισσότερο από 100 ενζυμικές αντιδράσεις όπως η σύνθεση των αμινοξέων, ο μεταβολισμός των υδατανδράκων, της γλυκόζης και των λιπιδίων.

Επίσης, συμμετέχει στη σύνθεση των νευροδιαβιβαστών του νευρικού συστήματος (πχ. σεροτονίνη, αδρεναλίνη) και στην παραγωγή των κυττάρων του ανοσοποιητικού συστήματος.

Η επαρκής πρόσληψη βιταμίνης Β6 είναι σημαντική για την βέλτιστη λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος.

Σε αντίθετη περίπτωση έχει παρατηρηθεί μειωμένη παραγωγή λεμφοκυττάρων (πχ. Τ-λεμφοκύτταρα) και προ-φλεγμονωδών παραγόντων (πχ. ιντερλευκινών) κυρίως στα ηλικιωμένα άτομα.

Η βιταμίνη Β6 συμμετέχει στην φλεγμονώδη αντίδραση του ανοσοποιητικού.

Συγκεκριμένα, ο μεταβολισμός της βιταμίνης Β6 επηρεάζεται διαφορετικά σε διαφορετικούς ιστούς, ενώ η επαρκής πρόσληψή της φαίνεται να βελτιώνει την κατάσταση της φλεγμονής.

Επιπρόσθετα, η βιταμίνη Β6 δρα ως αντιοξειδωτικό καθώς προλαμβάνει την παραγωγή ριζών οξυγόνου και την υπεροξείδωση λιπιδίων.

Σύμφωνα με μελέτες, η πρόσληψη βιταμίνης Β6 μειώνει σημαντικά των κίνδυνο καρκίνου των πνευμόνων.

Μάλιστα, ο αυξημένος καταβολισμός της βιταμίνης Β6 που οφείλεται στην φλεγμονή και ενεργοποίηση του ανοσοποιητικού, φαίνεται να σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου των πνευμόνων.

Η επαρκής πρόσληψη βιταμίνης Β6 φαίνεται να επιδρά θετικά στα συμπτώματα του άσθματος.

Ασθενής οι οποίοι έλαβαν βιταμίνη Β6 παρουσίασαν δραματική μείωση της συχνότητας και της σοβαρότητας των επεισοδίων του άσθματος.

Απορρόφηση

Η βιταμίνη Ε απορροφάται στο λεπτό έντερο, έπειτα διέρχεται στο ήπαρ και από εκεί μεταφέρεται μέσω της κυκλοφορίας του αίματος στα σημεία όπου θα πρέπει να δράσει αντιοξειδωτικά.

Το μεγαλύτερο μέρος της αποθηκεύεται στον λιπώδη ιστό, στο ήπαρ και στους μύες.

Ο ψευδάργυρος προσλαμβάνεται εξωγενώς από τρόφιμα ή συμπληρώματα διατροφής, απορροφάται στο λεπτό έντερο και από εκεί απελευθερώνεται στην κυκλοφορία του αίματος.

Η βιταμίνη Β1, με τη μορφή πυροφοσφωρικής θειαμίνης, μετατρέπεται σε ελεύθερη θειαμίνη στο λεπτό έντερο όπου απορροφάται και μεταφέρεται στο αίμα ώστε να κατανεμηθεί σε ολόκληρο το σώμα.

Η βιταμίνη Β6 απορροφάται στο λεπτό έντερο και μεταβολίζεται σε ενεργείς μορφές στο ήπαρ από όπου απελευθερώνεται στο πλάσμα και τέλος μεταφέρεται στους ιστούς, τα κύτταρα και τον εγκέφαλο.

Ανεπάρκεια

Ανεπάρκεια βιταμίνης Ε

Η έλλειψη βιταμίνης Ε μπορεί να προκαλέσει:

• Εμφύσημα
• Βρογχίτιδα
• Νευρολογικές διαταραχές
• Αταξία (διαταραχή ισορροπίας και συντονισμού)
• Περιφερική νευροπάθεια
• Μυοπάθεια
• Αναιμία

Ανεπάρκεια ψευδαργύρου

Η έλλειψη ψευδαργύρου φαίνεται να αυξάνει το οξειδωτικό stress και να διαταράσσει την λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος ενώ μπορεί να προκαλέσει:

• Ύφεση της ανοσολογικής απόκρισης
• Αντιδράσεις υπερευαισθησίας (αλλεργίες)
• Αυτοάνοσα νοσήματα
• Ατροφία του θύμου αδένα
• Λεμφοπενία
• Αύξηση διάρκειας της φλεγμονής
• Εντεροπαθητική ακροδερματίτιδα
• Αλτσχάιμερ
• Υπέρταση
• Σακχαρώδη διαβήτη
• Ρευματοειδή αρθρίτιδα
• Πολλαπλή σκλήρυνση

Ανεπάρκεια βιταμίνης Β1

Η έλλειψη θειαμίνης μπορεί να προκαλέσει:

• Καρδιαγγειακές διαταραχές
• Δυσλειτουργία του νευρικού συστήματος
• Ύφεση του ανοσοποιητικού συστήματος
• Λήθαργο
• Νόσος beriberi
• Σύνδρομο Wernicke-Korsakoff
• Νευροφλεγμονή
• Αλλεργίες
• Φλεγμονώδεις αντιδράσεις

Ανεπάρκεια βιταμίνης Β6

Η έλλειψη βιταμίνης Β6 μπορεί να προκαλέσει:

• Διαταραχές της ψυχικής κατάστασης
• Νορμοκυτταρική αναιμία
• Εξανθήματα με κνησμό
• Γλωσσίτιδα
• Κατάθλιψη
• Καρδιαγγειακά προβλήματα
• Μείωση γνωστικών λειτουργιών
• Καρκίνο
• Διαταραχές στο αναπνευστικό σύστημα
• Αλλεργίες

Πρόσληψη

Συμπερασματικά, η ημερήσια πρόσληψη βιταμίνης Ε φαίνεται να βελτιώνει την πνευμονική λειτουργία και να ενισχύει το ανοσοποιητικό σύστημα.

Ο ψευδάργυρος ως βασικός αντιοξειδωτικός και αντιμικροβιακός παράγοντας φαίνεται να προστατεύει από λοιμώξεις του αναπνευστικού συστήματος και να βελτιώνει το ανοσοποιητικό σύστημα.

Οι βιταμίνες Β1 και Β6 παίζουν σημαντικό ρόλο στην ενίσχυση του ανοσοποιητικού συστήματος, και καθώς δεν μπορούν να συντεθούν από τον ανθρώπινο οργανισμό, θα πρέπει να προσλαμβάνονται εξωγενώς από τις τροφές ή από συμπληρώματα διατροφής.

Βιβλιογραφία

• Wiley K. D. et Gupta M., (2020). Vitamin B1 Thiamine Deficiency (Beriberi). Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2020 Jan.
• Brown J. M. et Beier K., (2020). Vitamin B6 Deficiency (Pyridoxine). Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2020 Jan.
• Yoshii K., Hosomi K. et al., (2019). Metabolism of Dietary and Microbial Vitamin B Family in the Regulation of Host Immunity. Frontiers in Nutrition. 2019; 6: 48. doi: 10.3389/fnut.2019.00048.
• Zuo H. et al, (2019). Vitamin B6 catabolism and lung cancer risk: results from the Lung Cancer Cohort Consortium (LC3). Annals of Oncology. 2019 Mar 1;30 (3):478-485. doi: 10.1093/annonc/mdz002.
• N. A Mohamed., M. Rushdy et A. S. M. Abdel-Rehim, (2018). The immunomodulatory role of zinc in asthmatic patients. Cytokine. 2018 Oct;110:301-305. doi: 10.1016/j.cyto.2018.03.007.
• Lee G. Y. et Han S. N., (2018). The Role of Vitamin E in Immunity. Nutrients. 2018 Nov; 10(11): 1614. doi: 10.3390/nu10111614.
• Ueland P. M. et al., (2017). Inflammation, vitamin B6 and related pathways. Molecular Aspects of Medicine, Volume 53, February 2017, Pages 10-27. https://doi.org/10.1016/j.mam.2016.08.001
• Wessels I., Maywald M. et Rink L., (2017). Zinc as a Gatekeeper of Immune Function. Nutrients. 2017 Dec; 9(12): 1286. doi: 10.3390/nu9121286.
• Hojyo S., et Fukada T., (2016). Roles of Zinc Signaling in the Immune System. Journal of Immunology Research. 2016; 2016: 6762343. doi: 10.1155/2016/6762343.
• Jiang Q., (2015). Natural forms of vitamin E: metabolism, antioxidant and anti-inflammatory activities and the role in disease prevention and therapy. Free Radical Biology and Medicine. 2014 Jul; 72: 76–90. doi: 10.1016/j.freeradbiomed.2014.03.035.
• Spinas E., Saggini A. et al., (2015). Crosstalk between vitamin B and immunity. Journal of Biological Regulators and Homeostatic Agents. 2015 Apr-Jun;29 (2):283-8.
• Hershkowitz E., Markel A., (2015). Thiamine- “The road experience” of the vitamin as a manifestation of deficiency in a world of abundance. Harefuah. 2015 Oct;154(10):661-4, 674.
• Aranda F. et al., (2014). Vitamin B6 improves the immunogenicity of cisplatin-induced cell death. Oncoimmunology. 2014; 3(9): e955685. doi: 10.4161/21624011.2014.955685.
• Prasad S. A., (2013). Discovery of Human Zinc Deficiency: Its Impact on Human Health and Disease. Advances in Nutrition. 2013 Mar; 4(2): 176–190. doi: 10.3945/an.112.003210.
• Mills J.M.C, Valencia H. A. et Hartert T., (2013). Two Faces of Vitamin E in the Lung. American Journal of Respiratory and Critical Care Medicine. 2013 Aug 1; 188(3): 279–284. doi: 10.1164/rccm.201303-0503ED.
• Barnett J. B., Hamer D. H. et Meydani S. N., (2011). Zinc: a new risk factor for pneumonia in the elderly? Nutrition Review. 2010 Jan; 68(1): 30–37. doi: 10.1111/j.1753-4887.2009.00253.x.
• C. H. Guo et al., (2011). Role of certain trace minerals in oxidative stress, inflammation, CD4/CD8 lymphocyte ratios and lung function in asthmatic patients. Annals of Clinical Biochemistry. 2011 Jul;48(Pt 4):344-51. doi: 10.1258/acb.2011.010266.
• Spinneker A. et al., (2007). Vitamin B6 status, deficiency and its consequences - an overview. Nutr Hosp. 2007;22(1):7-24. ISSN 0212-1611, CODEN NUHOEQ, S.V.R. 318
• H. T. Abul et al., (1995). Interleukin-1 alpha (IL-1 alpha) production by alveolar macrophages in patients with acute lung diseases: the influence of zinc supplementation. Molecular and Cellular Biochemistry. 1995 May 24;146(2):139-45.
• Ubbink J.B. et al., (1990). The relationship between vitamin B6 metabolism and asthma. Annals of the New York Academy of Sciences, 585:285-294, 1990.