Τι είναι η Oμοκυστεΐνη;
Η ομοκυστεΐνη είναι μη πρωτεϊνικό αμινοξύ. Είναι ομόλογη της κυστεΐνης, με τη διαφορά ότι διαθέτει έναν επιπλέον άνθρακα στην πλευρική ομάδα. Βιοσυντίθεται από την μεθειονίνη με την αφαίρεση του τελευταίου άνθρακά της. Η ομοκυστεΐνη μπορεί στη συνέχεια να ξανατροποποιηθεί σε μεθεινόνινη ή να μετατραπεί σε κυστεΐνη με την βοήθεια των βιταμινών της ομάδας Β.
Τι είναι Υπερομοκυστεϊναιμία;
Τα ανώμαλα υψηλά επίπεδα ομοκυστεΐνης στο αίμα ονομάζονται υπερομοκυστεϊναιμία. Αν μάλιστα η συγκέντρωση ομοκυστεΐνης είναι περίπου 20 φορές πάνω από το φυσιολογικό, απεκκρίνεται με τα ούρα (ομοκυστεϊνουρία). Τα υψηλά επίπεδα ομοκυστεΐνης έχουν συσχετιστεί με καρδιαγγειακές παθήσεις, την καταστροφή των νευρώνων και θεωρούνται παράγοντας επιπλοκών κατά την εγκυμοσύνη. Τα υψηλά επίπεδα ομοκυστεΐνης κάνουν το ενδοθήλιο των αγγείων πιο ευάλωτο σε τραυματισμούς, με αποτέλεσμα της φλεγμονή των αγγείων και στη συνέχεια σε αθηρογένεση, με αποτέλεσμα ισχαιμικά επεισόδια. Γι' αυτό η υπερομοκυστεϊναιμία θεωρείται παράγοντας κινδύνου στις στεφανιαίες παθήσεις.
Επίσης, η ομοκυστεΐνη μπορεί να τροποποιήσει την δομή και την λειτουργία των πρωτεϊνών.
Που μπορεί να επιδράσει αρνητικά η Υπερομοκυστεϊναιμία
- Καρδιαγγειακό Σύστημα - Αυξημένα επίπεδα ομοκυστεΐνης και υψηλής αρτηριακής πίεσης έχουν σχετιστεί ως ανεξάρτητοι παράγοντες κινδύνου για καρδιαγγειακές παθήσεις και εγκεφαλικά επεισόδια. Περίσσεια επιπέδων ομοκυστεΐνης μπορούν να ευνοήσουν την αθηρογένεση καθώς και να αυξήσουν τον κίνδυνο ισχαιμικής καρδιακής νόσου.
- Νευρικό Σύστημα - Η υπερομοκυστεϊναιμία έχει σημαντικό ρόλο στην παθογένεση διαφόρων ασθενειών που επηρεάζουν το νευρικό σύστημα, όπως εγκεφαλικό επεισόδιο, νόσος Πάρκινσον, νόσος Αλτσχάιμερ, σκλήρυνση κατά πλάκας, επιληψία. Συγκεκριμένα, η ομοκυστεΐνη είναι ένα αμινοξύ με διεγερτική δράση (παραγωγή οξειδωτικού στρες, αύξηση επιπέδων NF-kB) , που μπορεί να γίνει τοξικό για τους νευρώνες.
- Αναπαραγωγικό Σύστημα - Τα αυξημένα επίπεδα ομοκυστεΐνης στο πλάσμα κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης σχετίζονται με αγγειακή βλάβη του πλακούντα που μπορεί να συσχετιστεί με άμβλωση, προεκλαμψία ή άλλα δυσμενή αποτελέσματα.
- Ρευματικές Παθήσεις - Τα ρευματικά νοσήματα συχνά συνδέονται με υψηλό επιπολασμό στεφανιαίων επεισοδίων, ασθενείς με ρευματοειδής αρθρίτιδα (AR) και συστηματικό ερυθηματώδη λύκο (LES) αναπτύσσουν πρόωρη αθηροσκλήρωση και εμφανίζουν αυξημένη θνησιμότητα.
- Απεκκριτικό Σύστημα - Όταν μειώνεται η νεφρική λειτουργία αυξάνονται οι τιμές της ομοκυστεΐνης και οδεύουμε σε ουραιμία.
- Διαβήτης - Πρόσφατα δεδομένα σε ασθενείς με επιπλοκές του διαβήτη - διαβητική αγγειοπάθεια παρουσίασαν υψηλά επίπεδα ομοκυστεΐνης.
Αντιμετώπιση
Η υπερπαραγωγή και συσσώρευση της ομοκυστεΐνης φαίνεται να αποτελεί παράγοντα κινδύνου για διάφορες παθήσεις. Είναι ενδιαφέρον ότι η υπερομοκυστεϊναιμία δεν θεωρείται προς το παρόν μόνο ως διαγνωστικός δείκτης για παθολογίες αλλά θεωρείται επίσης και ως πιθανός θεραπευτικός στόχος . Έχει αναφερθεί ότι μια διατροφή χαμηλή σε φολικό οξύ, βιταμίνη Β6, βιταμίνη Β12 και βεταΐνη είναι υπεύθυνη για την ανάπτυξη υψηλών επιπέδων ομοκυστεΐνης .
Αρκετές μελέτες έχουν αναφέρει ότι η χορήγηση φυλλικού οξέος και βιταμινών της ομάδας Β που εισέρχονται στο μεταβολικό κύκλος της μεθειονίνης είναι σε θέση να μειώσουν τα επίπεδα ομοκυστεΐνης, επιδρώντας θετικά σε διάφορες παθολογικές καταστάσεις καθώς επίσης και στην εγκυμοσύνη.
Από την Κούβαρη Βασιλική, Γεωπόνος MSc
Βιβλιογραφία:
Tinelli C. et al. (2019). Hyperhomocysteinemia as a Risk Factor and Potential Nutraceutical Target for Certain Pathologies. Front. Nutr 2019. 6:49. doi: 10.3389/fnut.2019.00049
Stryer Lubert, Berg Jeremy, John Tymoczki (2012). Βιοχημεία. Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης. σελίδες 761–3. ISBN 978-960-524-191-9.
Henk J. Blom και Yvo Smulders (Φεβρουάριος 2011). «Overview of homocysteine and folate metabolism. With special references to cardiovascular disease and neural tube defects». Journal of Inherited Metabolic Disease 34 (1): 75-81.
Nelson, D. L.; Cox, M. M. "Lehninger, Principles of Biochemistry" 3rd Ed. Worth Publishing: New York, 2000. ISBN 1-57259-153-6.
Mark F. McCarty και Charles A. Thomas (Νοέμβριος 1999). «The Vascular Toxicity of Homocysteine and How to Control It». Ινστιτούτο Λάινους Πόλινγκ. Πολιτειακό Πανεπιστήμιο του Όρεγκον. Ανακτήθηκε στις 29 Ιουλίου 2013.